Održana zenička premijera dokumentarnog filma Nebo iznad Zenice

U sali Cinestara sinoć je održana zenička premijera dokumentarnog filma Nebo iznad Zenice. Na premijeru ovog 90-minutnog svjedočanstva ljudske borbe protiv sistema, Davida protiv Golijata na lokalnom planu, planu zdravog razuma koji se bori protiv duboko uspavanog sistema, oduševljeno je reagovala međunarodna publika, najprije na Festivalu filma u Kopenhagenu, gdje je film Zlatka Pranjića i Nanne Frank Møler nominovan za nagradu za ljudska prava, a zatim, prije dva dana, i na 30. SFF-u.

Projekcija u rodnom gradu Zeničana bila je naročito emotivna, naročito za protagoniste filma, među kojima je i ekipa iz Udruženja Eko forum, na čelu sa univerzitetskim profesorom Samirom Lemešom. Nakon projekcije u razgovoru s njima zadržali su se sinoć brojni Zeničani, koji su se prisjetili perioda sa početaka integralne proizvodnje u zeničkom Mittalu i borbe Zeničana da se u njihovom gradu poštuju propisi i spriječi zagađenje koje je trajalo godinama, ostavljajući nesagledive posljedice na kvalitet života zajednice i njeno zdravlje.

Film prati posljednjih 7 godina borbe da se dokaže poguban dugogodišnji uticaj zagađenja iz koksare i drugih pogona ArcelorMittala na zdravlje Zeničana, kroz dobijene bitke Eko foruma na tom putu.

Kao kod Marqueza, gdje jedna zaboravljena komuna – Makondo prerasta iz male čaršije u veliki industrijski grad, koji potom, odsječen od ostatka svijeta, ponovo tone u zaborav, Zenica prolazi sličan put: od najvažnijeg industrijskog grada u bivšoj državi, gdje su radnici osjećali grad i fabriku kao svoje dobro, u novim društveno-političkim odnosima dolazi do otuđenja, u kojem Zenica postaje kafkijanska tvrđava. U njoj je mnogo toga nedostupno za javnost, uključujući uticaj koji nova proizvodnja ima na okoliš i kvalitet života građana Zenice, – opisuje nas Pranjić, inače rođeni Zeničanin sa adresom u Londonu.

Željeli smo ispričati priču iz vizure zaboravljenih i naš grad izvući iz zaborava, postaviti Zenicu na mapu Evrope, – istakao je prilikom panel diskusije održane nakon projekcije filma u Zenici.

Kao što je to bilo u slučaju Eko foruma i svih koji žele doći do istinitih informacija iz sjedišta kompanije, komunikacija sa ArcelorMittal-om u stvaranju ovog dokumentarca bila je gotovo nemoguća, istakli su producenti filma.

“U srcu Evrope, jedan od tri najzagađenija grada na svijetu ujedinio je svoje građane u zajedničkoj borbi za održivu budućnost. Ali novac, moć i ekološka politika pokazuju se otrovnim protivnikom kao i fabrički dim koji zamagljuje grad”, navodi se u opisu dokumentarnog filma, koji upozorava na visoku učestalost kancera, respiratornih oboljenja, dječjeg dijabetesa i drugih bolesti u području u blizini željezare i koksare na koje otpada četvrtina gradskog područja u Zenici. Prateći djelovanje aktivista iz Eko Foruma, radnja otkriva svu složenost političkih i ekonomskih odnosa u zajednici, te suprotstavljenih interesa koji se lome preko leđa građana čiji se glas ne čuje. Uz to, groteskno prikazuje mjere poput izgradnje biciklističkih staza koje se poduzimaju kako bi se Zenica brendirala kao Zeleni grad, dok se istovremeno u samom njenom središtu ispušta neprečišćeni koksni plin.

“Kroz oči građana koji trpe posljedice, film daje glas onima koji se ne čuju i otkriva kompleksne mehanizme koji stoje na putu zdravorazumskim mjerama i održivosti cijelog grada, kao što je slučaj na još mnogim mjestima u svijetu“, stoji u opisu dokumentarca Nebo nad Zenicom na IMDb-u.

Dokumentarni film Nebo iznad Zenice realizovan je u produkciji Magic Hour Films (Lise Lense Moller) i Real Stage (Ishak Jalimam), uz podršku Danskog filmskog instituta, HBOmax i Fondacije za kinematografiju Sarajevo. Nakon najavljenih prikazivanja na filmskim festivalima, krajem 2024. godine biće dostupan i na HBO kanalu i Max streaming platformi.

Na web stranici Magic Hour Films objavljen je dokument koji sadrži činjenice o filmu i tvrdnje iznesene u filmu o željezari ArcelorMittal u Zenici, predstavljene korporaciji ArcelorMittal kao “pravo na odgovor”, kao i izjava kompanije ArcelorMittal u vezi sa tvrdnjama.