Do 6.1.2012. za određivanje dozvoljenih vrijednosti kvaliteta zraka koristio se Pravilnik o graničnim vrijednostima kvaliteta zraka („Službene novine Federacije BiH“, broj:12/05).
Poslije 6.1.2012. stupio je na snagu novi Pravilnik o načinu vršenja monitoringa kvaliteta zraka i definiranju vrsta zagađujućih vrsta zagađujućih materija, graničnih vrijednosti i drugih standarda kvaliteta zraka ( Sl. novine Federacije BiH br. 1/2012 od 6.1.2012.)
Ovdje je prikazan izvod iz Pravilnika, a kompletan tekst Pravilnika, sa aneksima, je dostupan na ovom linku.
IZVOD iz Pravilnika o načinu vršenja monitoringa kvaliteta zraka i definiranju vrsta zagađujućih vrsta zagađujućih materija, graničnih vrijednosti i drugih standarda kvaliteta zraka ( Sl. novine Federacije BiH br. 1/2012 od 6.1.2012.)
Značenje izraza
Član 4.
Pojedini izrazi, upotrijebljeni u ovom pravilniku, imaju sljedeće značenje:
16) "prag uzbune" - znači nivo iznad kojeg postoji rizik po ljudsko zdravlje prilikom kratkog izlaganja i na kojem će biti preduzeti direktni koraci;
17) "prag upozorenja" - znači nivo iznad koga postoji rizik po ljudsko zdravlje usljed kratkog izlaganja za izuzetno osjetljive dijelove stanovništva i o kome je potrebno dati najnovije informacije.
19) „PM10“- je frakcija lebdećih čestica (particulate matter) koja prolazi kroz ulaz uzorkivača sa 50% uspješnosti u odstranjivanju čestica aerodinamičkog dijametra 10 µm prema referentnoj metodi za uzimanje uzoraka propisanoj standardom BAS EN 12341;
20) „PM2.5“- je frakcija lebdećih čestica (particulate matter) koja prolazi kroz ulaz uzorkivača sa 50% uspješnosti u odstranjivanju čestica aerodinamičkog dijametra 2,5µm prema referentnoj metodi za uzimanje uzoraka propisana standardom BAS EN 14907;
21) „azotni oksidi“- su zbir zapreminskih udjela azot monoksida i azot dioksida izraženih u jedinicama masene koncentracije azot-dioksida (NO2) u mikrogramima po kubnom metru (µg/m3);
25) „ukupni taložni prah“ -je ukupna masa zagađujućih materija, koje se iz atmosfere talože na površine (npr. tlo, vegetaciju, vodu, objekte, itd.) na određenom području u određenom vremenu;
26) „arsen, olovo, kadmijum, nikal i benzo(a)piren“- je ukupan sadržaj ovih elemenata i jedinjenja u PM10 frakciji;
27) „policiklični aromatski ugljikovodici (Polycyclic Aromatic Hydrocarbons PAH)“- su organska jedinjenja, koja čine najmanje dva spojena aromatska prstena, sačinjena isključivo od ugljika i vodonika;
29)„isparljiva organska jedinjenja (Volatile Organic Compounds - VOC)“ -su organska jedinjenja iz antropogenih i biogenih izvora, osim metana, koji na sunčevoj svjetlosti, reakcijom sa azotnim oksidima mogu stvarati fotohemijske oksidante;
38) „maksimalno dozvoljena koncentracija“- je maksimalna koncentracija zagađujuće materije u zraku koja se ne smije prekoračiti u cilju izbjegavanja ozbiljnih kratkoročnih posljedica po ekosisteme i zdravlje ljudi;
39) „čađ“- je masena koncentracija suspendiranih čestica ekvivalentna smanjenju refleksije filter papira zbog skupljanja crnih čestica i mjeri se samo u aglomeracijama gdje prevladavaju crne čestice;
Pragovi upozorenja i prag uzbune
Član 20.
Koncentracije opasne po zdravlje ljudi za sumpor dioksid, azot dioksid i prizemni ozon u zraku date su Prilogu XIV - Pragovi upozorenja i uzbune, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni dio.
U slučaju kada se prekorači koncentracija opasna za zdravlje ljudi data u Prilogu XIV potrebno je poduzeti neophodne korake u cilju obavještavanja javnosti putem radija, televizije, novina ili interneta.
Obavještavanje javnosti
Član 21.
Podaci o koncentracijama zagađujućih materija iz člana 7. stav 1. ovog pravilnika su dostupni javnosti i objavljuju se na web stranici Federalnog hidrometeorološkog zavoda, odnosno na web stranici nadležnog organa kantona i jedinice lokalne samouprave.
Nadležni organ je dužan da obavještava javnost o podacima iz stava 1. ovog člana kada dođe do prekoračenja tolerantne vrijednosti i putem drugih elektronskih ili pisanih medija.
Podaci iz stava 1. i 2. ovog člana moraju biti jasni, razumljivi i dostupni na zahtjev javnosti.
PRILOG X, Odjeljak B
Granična vrijednost, tolerantna vrijednost i granica tolerancije za zaštitu zdravlja ljudi za sumpor dioksid, azot dioksid, suspendovane čestice (PM10 i PM 2,5) , olovo, benzen, ugljen monoksid, sulfate u PM10, hidrogen sulfid, merkaptane, amonijak, gasovite fluoride, hlorovodonik i fenole.
Ne smije se prekoračiti tolerantna vrijednost: nivo koncentracije zagađujuće materije u zraku, određen s ciljem izbjegavanja, sprečavanja ili smanjivanja štetnih uticaja na ljudsko zdravlje i/ili okoliš u cjelini, uvećan za dozvoljeno prekoračenje pod propisanim uslovima.
Tolerantne vrijednosti se postepeno umanjuju svake godine, i predstavljene su u sljedećim tabelama:
Sumpor dioksid - Tolerantna vrijednost (µg/m3):
Godina |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2010 |
2021 |
Satni prosjeci
(ne smije se prekoračiti više od 24 puta u jednoj kalendarskoj godini) |
485 |
470 |
455 |
440 |
425 |
410 |
395 |
380 |
365 |
350 |
Dnevni prosjeci
(ne smije se prekoračiti više od 3 puta u jednoj kalendarskoj godini) |
125 |
Godišnji prosjek |
50 |
Azot dioksid - Tolerantna vrijednost (µg/m3):
Godina |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2010 |
2021 |
Satni prosjeci
(ne smije se prekoračiti više od 18 puta u jednoj kalendarskoj godini) |
290 |
280 |
270 |
260 |
250 |
240 |
230 |
220 |
210 |
200 |
Dnevni prosjeci |
121 |
117 |
113 |
109 |
105 |
101 |
97 |
93 |
89 |
85 |
Godišnji prosjek |
58 |
56 |
54 |
52 |
50 |
48 |
46 |
44 |
42 |
40 |
Suspendovane čestice PM10 - Tolerantna vrijednost (µg/m3):
Godina |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2010 |
2021 |
Dnevni prosjeci
(ne smije se prekoračiti više od 35 puta u jednoj kalendarskoj godini) |
72.5 |
70 |
67.5 |
65 |
62.5 |
60 |
57.5 |
55 |
52.5 |
50 |
Godišnji prosjek |
47.2 |
46.4 |
45.6 |
44.8 |
44 |
43.2 |
42.4 |
41.6 |
40.8 |
40 |
Sulfati u PM10 - Tolerantna vrijednost (µg/m3):
Dnevni prosjeci
(ne smije se prekoračiti više od 7 puta u jednoj kalendarskoj godini) |
30 |
Godišnji prosjek |
20 |
Suspendovane čestice PM2.5 - Tolerantna vrijednost (µg/m3):
Godina |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2010 |
2021 |
2022 |
2023 |
2024 |
Godišnji prosjek |
29.5 |
29. |
28.5 |
28 |
27.5 |
27 |
26.5 |
26 |
26.5 |
25 |
25 |
25 |
20 |
Olovo - Tolerantna vrijednost (µg/m3):
Godina |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
Dnevni prosjeci |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
Godišnji prosjek |
0.9 |
0.8 |
0.7 |
0.6 |
0.5 |
Benzen - Tolerantna vrijednost (µg/m3):
Godina |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
Godišnji prosjek |
7.4 |
6.8 |
6.2 |
5.6 |
5 |
Hidrogen sulfid H2S - Tolerantna vrijednost (µg/m3):
Satni prosjeci
(ne smije se prekoračiti više od 7 puta u jednoj kalendarskoj godini) |
10 |
Dnevni prosjeci
(ne smije se prekoračiti više od 7 puta u jednoj kalendarskoj godini) |
5 |
Godišnji prosjek |
2 |
Ugljen monoksid - Tolerantna vrijednost (mg/m3):
Godina |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
Osmočasovni prosjeci |
14.8 |
13.6 |
12.4 |
11.2 |
10 |
Dnevni prosjeci |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
Godišnji prosjek |
3 |
Izbor najveće dnevne osmočasovne srednje vrijednosti zasniva se na proučavanju osmočasovnih uzastopnih prosjeka, izračunatih na osnovu jednočasovnih podataka ažuriranih svakog sata. Svaki tako uzračunat osnočasovni prosjek pripisuju se danu u kojem se utvrđivanje prosjeka završava, tj. prvi period računanja za svaki pojedinačni dan je period od 17:00 h prethodnog dana do 01:00 h tog dana; posljednji period računanja za svaki pojedinačni dan je period od 16:00h do 24:00 h tog dana.
PRILOG XIV - PRAGOVI UPOZORENJA I UZBUNE
PRAGOVI UZBUNE ZA SUMPOR DIOKSID I AZOT DIOKSID:
Koncentracije moraju biti prekoračene u najmanje tri uzastopna sata na lokacijama reprezentativnim za kvalitet zraka na području čija površina nije manja od 100 km2, ili u zonama ili aglomeracijama, ako je njihova površina manja.
Zagađujuća materija |
Prag uzbune |
Sumpor dioksid |
500 µg/m3 |
Azot dioksid |
400 µg/m3 |
PRAGOVI UPOZORENJA I UZBUNE ZA OZON:
Svrha |
Period usrednjavanja |
Prag |
Upozorenje |
1 sat |
180 µg/m3 |
Uzbuna |
1 sat (Vrijednosti moraju biti prekoračene u najmanje tri uzastopna sata) |
240 µg/m3 |
|